Het Verguld Missaal

Ten onrechte hebben velen beweerd, dat in dit huis eerst Laurens Hayen en daarna Gerard van der Hatart hunne boekdrukkerij hadden; dezen hadden toch, zooals hiervoren reeds is gezegd, hunne boekdrukkerij in het huis, genaamd In den vurigen wagen van Helias. De eerste, die in het hierbedoeld huis eene boekdrukkerij vestigde, was Jan Scheffer, die in het Algemeen Nederl. Familieblad V blz. 187 abusievelijk gezegd wordt een zoon van den Maintzer boekdrukker Jan Schoeffer te zijn. Immers blijkens eene Bossche Schepenakte van 1544 (Reg. n°. 167 f. 160 vso) waarbij hij een huis kocht in de Kerkstraat, zijnde het

De afstammelingen van genoemden Jan Scheffer of, zooals zij in lateren tijd in den Bosch genoemd werden, Scheffers, behoef ik hier niet te vermelden evenmin als de boeken, die zij tot aan het jaar 1796 onafgebroken door in het huis het Verguld missaal drukten, daar men dit alles uitvoerig kan vermeld vinden in het Ve Dl. van het Alg. Ned. Familieblad t.a.p. De familie Scheffers was in den Bosch, evenals in andere plaatsen van ons land met boekdrukkersfamiliën het geval was, eene familie van aanzien, zooals blijken kan uit eene Bossche Schepenakte van 16 April 1742 (Reg. n°. 562 f. 46), waarbij Gerard Amand Snelle, heer van Berkel, oud 42 jaren en Georgius van der Borcht, medicinae doctor, oud 37 jaren, beiden wonende te den Bosch en volgens hunne opgave aan de familie Scheffers geparenteerd, verklaarden, dat Petrus Scheffers, boekdrukker en boekverkooper te den Bosch, is een inboorling van die stad, van eene oude patricische familie, zijnde geparenteerd geweest aan mr. Gerard van Zoemeren, in leven schepen en raad van den Bosch; dat hij thans is officier van de burgerij, oud-armmeester en brandmeester; dat hij zich altijd loffelijk en deugdelijk heeft gedragen evenals zijne familie en kinderen.

Genoemde Petrus Scheffers huwde, zooals wij in Dl. I blz. 222 reeds zagen, met Lucia Cuypers weduwe van Johannes Vervorst, bij wie hij deze kinderen verwekte: Jacobus, die

Jacobus Scheffers, zoo even genoemd, was de laatste van zijn geslacht, die in het huis het Verguld missaal de boekdrukkunst uitoefende. Mr. W.C. Ackersdyck zeide van hem in zijne bijdrage (Vaderl. letteroefeningen 1817 p. 280 en vlgd): Iets over het nageslacht van den vermaarden Mentzischen boekdrukker Petrus Schöffer, naar 's Hertogenbosch verhuisd en aldaar uitgestorven: „De voorzeide laatste afstammeling van zijn geslacht, Jacobus Scheffers, een eenvoudig, braaf man van den Katholyken Godsdienst, stelde veel belang in zijne afkomst en vertoonde gaarne zijne geslachtlijst hij en zijne voorzaten gebruikten hetzelfde wapen als bij de uitgaven van de Mentzische pers van de vijftiende eeuw gevonden wordt en zij plaatsten hetzelve op de titels hunner drukken op een prentje, verbeeldende herders en schapen, zinspelende op de Hoogduitsche beteekenis van den naam Schäfer, dien men daarom ook in vroeger tijden door Opilio overgezet vindt. Hij bewaarde en had mij vertoond, onder andere, ook een zuiver exemplaar van eene der uitgaven van zijn voorvader Petrus Schöffer, hetwelk ik na zijn dood bij koop verkreeg; achter hetzelve leest men: Reverendissimi Cardinalis, tituli Sancti Sixti domini Joannis de Turrecremata expositio brevis et utilis super toto psalterio Moguntiae impressa Anno dm. MCCCCLXXIIII tercio Idus Septembris per Petrum Schoyffer de Gernshem feliciter consummata. Achter dat werk zijn ook gebonden, en uit een zeer ouden, op parkement geschreven titel, voor in het boek blijkt, dat reeds van vroeger tijd daar achter gebonden waren twee werken, beiden zonder melding van tijd of plaats der uitgave, en beiden op eene andere wijze dan het voorvermelde, te weten in twee kolommen op ieder blad, gedrukt; het eene vervat: Libri quatuor dyalogorum beati Gregorii papae; het andere: Commentum beati Gregorii papae super cantica canticorum. Het papiermerk van het eerstgenoemde is nagenoeg hetzelfde als hetgeen men afgebeeld vindt op de eerste plaat, het

a. Gerardus van der Horst, woonachtig te den Bosch, als gehuwd met Johanna Wendelina Deckers;

b. Johannes Wilhelmus Nicols, woonachtig te Amsterdam en zijne zuster Lucia Henrica Nicols, woonachtig te Sichem;

c. Josephus Lambertus Franciscus van der Beelen, woonachtig te Breda, als gehuwd met Magdalena Isabella Deckers;

d. Gerardus Petrus Deckers, woonachtig te den Bosch;

e. De voogd over Albertus Antonius Deckers;

f. De voogd over de drie minderjarige zonen van wijlen de echtelieden mr. Jacobus Joannes van Willegen en Maria Deckers

het huis het Verguld missaal, gemerkt E n°. 3, staande in de Kerkstraat te den Bosch tusschen het huis van na te noemen Johannes Bolsius en dat van Gerritzen en zich uitstrekkende tot aan het erf der Wed. van der Vaart, aan Johannes Bolsius, chirurgijn te den Bosch.

Dit huis werd toen in huur bezeten door Eliza Lion, die 6 Maart 1783 bij de firma H. Palier en zoon, boekdrukster te den Bosch, als bindersleerjongen was in dienst getreden en in 1799 in dat huis eene zaak van boekdrukker en boekhandelaar begonnen was; later associeerde hij zich met J. Saueressig en zette met dezen tot 1816 zijne zaak voort, als